مقدمه
قهوه در ایتالیا تنها یک نوشیدنی نیست؛ بلکه بخشی جداییناپذیر از فرهنگ، هویت و زندگی روزمره مردم این کشور است. ایتالیاییها قهوه را نه برای رفع خوابآلودگی بلکه بهعنوان فرصتی برای مکثی کوتاه، معاشرت و لذت بردن از لحظه مینوشند. این مقاله به بررسی تاریخچه، آداب، انواع قهوه و نقش ایتالیا در شکلگیری فرهنگ جهانی قهوه میپردازد.
فهرست مطالب
تاریخچه قهوه در ایتالیا
ورود قهوه به ایتالیا به قرن هفدهم و شهر بندری ونیز بازمیگردد؛ جایی که بازرگانان ونیزی دانههای قهوه را از خاورمیانه وارد کردند. نخستین کافههای ایتالیا در همان دوران در ونیز افتتاح شدند و بهسرعت به مراکز اجتماعی و فرهنگی تبدیل گشتند. در قرون بعدی، فرهنگ قهوهنوشی در سرتاسر کشور گسترش یافت و ایتالیا به یکی از قطبهای اصلی قهوه در اروپا تبدیل شد.
در قرن بیستم، با اختراع دستگاه اسپرسوساز توسط «لوئیجی بزرا» و «دسیدریو پاونی» در میلان، قهوه ایتالیایی به شکل مدرن خود یعنی اسپرسو در جهان شناخته شد و نقش مهمی در استانداردسازی صنعت قهوه ایفا کرد. همچنین موکاپات مشهور بیالتی در دهه ۱۹۳۰ ساخته شد که امکان تهیه اسپرسو در خانه را برای میلیونها ایتالیایی فراهم کرد.
قهوه و سبک زندگی ایتالیایی
در ایتالیا قهوه بهویژه اسپرسو، بیشتر از آنکه یک نوشیدنی باشد، بخشی از سبک زندگی است. ایتالیاییها معمولاً قهوه را سریع، ایستاده و در کنار پیشخوان بار مینوشند. این عمل نوعی آیین روزانه محسوب میشود که افراد را در میانهی روز از مشغله جدا میکند و لحظهای کوتاه برای بازیابی انرژی است.
کافهها bar) یا (caffè در ایتالیا نقش مهمی در بافت اجتماعی دارند. آنها مکانهایی برای دیدار دوستان، گفتوگوهای کوتاه کاری یا حتی تعامل با فروشندگان محلی هستند. بسیاری از روابط اجتماعی و حتی مذاکرات کاری کوتاه در فضای صمیمی کافهها انجام میشود. بر خلاف بسیاری از کشورها، در ایتالیا قهوه اغلب با صحبتهای کوتاه و مودبانه همراه است و کمتر کسی قهوه را برای بیرونبردن سفارش میدهد.
انواع قهوه محبوب در ایتالیا
ایتالیا خاستگاه بسیاری از سبکهای قهوه است که امروزه در سراسر جهان محبوباند. برخی از مهمترین آنها عبارتاند از:
اسپرسو (Caffè / Espresso): قهوه غلیظ با حجم کم و پایه اصلی بیشتر نوشیدنیهای قهوهای. نوشیدن آن کمتر از یک دقیقه طول میکشد و معمولاً با یک لیوان آب کوچک سرو میشود.
ماکیاتو (Macchiato): اسپرسو با مقدار کمی شیر فومگرفته برای کاهش تلخی و افزودن لطافت.
کافه لونگو (Caffè Lungo): اسپرسویی است که با حجم بیشتری از آب عصارهگیری میشود و طعمی ملایمتر ولی همچنان قوی دارد.
کاپوجینو (Cappuccino): اسپرسو با شیر بخار داده و کف شیر، معمولاً فقط در صبح نوشیده میشود و در فرهنگ ایتالیا نوشیدنی صبحانه محسوب میگردد.
کافه ماروچینو (Caffè Marocchino): ترکیبی از اسپرسو، پودر کاکائو و کف شیر که طعمی شیرینتر و شکلاتی دارد.
کافه لاته (Caffè Latte): اسپرسو با مقدار زیادی شیر داغ و کف نازک که بیشتر در خانه مصرف میشود تا در بارها.
هر کدام از این نوشیدنیها نه فقط یک طعم، بلکه بخشی از هویت قهوهنوشی ایتالیایی هستند و زمان، مکان و حالوهوای خاص خود را دارند.
قوانین نانوشته فرهنگ قهوه در ایتالیا
فرهنگ قهوه ایتالیایی با مجموعهای از آداب نانوشته همراه است که رعایت آنها نشانه احترام به این سنت است:
- کاپوجینو فقط در صبح :ایتالیاییها کاپوجینو را فقط تا حوالی ساعت ۱۱ صبح مینوشند و بعد از آن معمولاً فقط اسپرسو سفارش میدهند.
- قهوه ایستاده نوشیده میشود :بیشتر مردم قهوه را سر پیشخوان مینوشند و سریع محل را ترک میکنند.
- پرداخت کمتر سر پیشخوان :قیمت قهوه برای ایستادن سر بار کمتر از نشستن روی میز است.
- نوشیدن سریع اسپرسو :اسپرسو برای نوشیدن سریع طراحی شده و کمتر کسی آن را با خود میبرد.
- عدم درخواست طعمدهندهها :اضافه کردن شربت یا خامه در فرهنگ سنتی ایتالیا مرسوم نیست و اغلب نشانه ناآگاهی تلقی میشود.
نقش ایتالیا در صنعت جهانی قهوه
ایتالیا نقش اساسی در توسعه و جهانیشدن صنعت قهوه داشته است:
- برندهای بزرگ ایتالیایی :شرکتهایی مانندIlly ، Lavazza و Segafredo از صادرکنندگان پیشرو قهوه در جهان هستند و استاندارد کیفیت را بالا بردهاند.
- اختراع ابزارهای دمآوری :از موکاپات (Bialetti) تا دستگاههای اسپرسوساز صنعتی که در کافیشاپهای سراسر جهان استفاده میشوند.
- استانداردسازی فرهنگ اسپرسو :فرهنگ نوشیدن اسپرسو بهعنوان قهوه «اصیل» تا حد زیادی توسط ایتالیاییها در جهان گسترش یافته است و امروز پایه بیشتر نوشیدنیهای قهوهای محسوب میشود.
- تربیت نیروی انسانی متخصص :باریستاهای ایتالیایی از ماهرترینها در جهاناند و مدارس قهوه در شهرهایی مثل میلان و تورین فعال هستند.
معروفترین کافههای ایتالیا
ایتالیا مهد کافههای تاریخی و نمادین است که هر یک نقش مهمی در شکلگیری فرهنگ قهوه این کشور داشتهاند. از جمله مشهورترین آنها میتوان به کافه فلوریان (Caffè Florian) در ونیز اشاره کرد که در سال ۱۷۲۰ افتتاح شده و قدیمیترین کافه فعال جهان بهشمار میرود. این کافه با دکور باشکوه، سالنهای مجلل و موسیقی زنده، همواره میزبان نویسندگان، هنرمندان و سیاستمداران برجسته بوده است.
در رم، کافه گرهکو (Antico Caffè Greco) که از سال ۱۷۶۰ فعال است، یکی از معروفترین کافههای ادبی اروپا محسوب میشود و چهرههای سرشناسی چون گوته، بایرون و واگنر در آن حضور یافتهاند. همچنین کافه پاستیچریا مارچزی (Pasticceria Marchesi) در میلان نیز با ترکیب سنت شیرینیپزی و قهوه، تجربهای اصیل و مجلل از فرهنگ قهوه ایتالیایی را ارائه میدهد.
جمعبندی
قهوه در ایتالیا چیزی فراتر از یک نوشیدنی است؛ یک سنت فرهنگی، یک آیین اجتماعی و بخشی از هویت ملی. ایتالیاییها با تعریف استانداردهای جهانی در تهیه، سرو و نوشیدن قهوه، نقشی بیبدیل در صنعت قهوه ایفا کردهاند. درک فرهنگ قهوه ایتالیایی، درک این حقیقت است که قهوه فقط مزه نیست، بلکه یک تجربه جمعی و اصیل است که روح ایتالیا را در خود دارد. مطالعه فرهنگ قهوه در ایتالیا میتواند برای هر دوستدار قهوه الهامبخش باشد و نشان دهد چگونه میتوان از یک نوشیدنی ساده، تجربهای فرهنگی و اجتماعی ساخت.
سوالات متداول درباره فرهنگ قهوه در ایتالیا
- آیا ایتالیاییها قهوه را در خانه مینوشند یا در کافه؟
بیشتر ایتالیاییها قهوه صبحگاهی را در خانه مینوشند و در طول روز برای اسپرسوهای سریع به بارها مراجعه میکنند.
- آیا میتوان کاپوجینو را بعدازظهر سفارش داد؟
از نظر فرهنگی مرسوم نیست و اغلب نشانه ناآشنایی با فرهنگ قهوه ایتالیا تلقی میشود.
- آیا قهوه در ایتالیا گران است؟
قهوه سر پیشخوان بار معمولاً بسیار ارزان است (حدود ۱ یورو)، اما در صورت نشستن روی میز هزینه بیشتری دارد.
- آیا ایتالیاییها قهوه را با شیرینی میخورند؟
بله، معمولاً قهوه صبحگاهی با یک کورنتو (نوعی شیرینی شبیه کروسان) سرو میشود.
- آیا در ایتالیا قهوه را بیرون میبرند؟
به ندرت؛ بیشتر ایتالیاییها ترجیح میدهند قهوه را سریع و ایستاده در بار بنوشند.
منابع
National Geographic – How Italy became the coffee capital of the world
BBC – A guide to Italian coffee culture